World Wide Web (WWW) ve Uzamsal Web, internet üzerinde yer alan iki farklı teknolojidir. World Wide Web, dünya çapında bir bilgi paylaşım ağıdır ve web tarama yazılımları (web tarayıcıları) kullanılarak erişilebilir. Uzamsal Web ise, fiziksel dünya ile internet arasında bir bağlantı kurmayı amaçlayan bir teknolojidir. Bu teknoloji, özellikle konum bazlı hizmetler ve uygulamalar için kullanılır ve GPS ve diğer konum verisi kullanılarak fiziksel dünya ile internet arasında bir bağlantı kurar.
World Wide Web, 1990’ların başlarında Tim Berners-Lee tarafından geliştirilmiştir ve bugün internette yer alan hemen hemen tüm bilgi ve içeriklerin erişilebildiği bir ağdır. Uzamsal Web ise, daha yeni bir teknolojidir ve özellikle mobil cihazlar ve internet bağlantısı olan cihazlar aracılığıyla fiziksel dünya ile internet arasında bir bağlantı kurulmasını amaçlar. Örneğin, bir mobil cihazın GPS verisi kullanılarak konumu belirlenir ve bu konum bilgisi kullanılarak cihazın çevresinde bulunan nesneler ve hizmetler hakkında bilgi sunulabilir. Bu şekilde, Uzamsal Web sayesinde fiziksel dünya ile internet arasında bir bağlantı kurulmuş olur.
Sonuç olarak, World Wide Web ve Uzamsal Web arasındaki temel fark, World Wide Web’in dünya çapında bir bilgi paylaşım ağı olması ve Uzamsal Web‘in ise fiziksel dünya ile internet arasında bir bağlantı kurmayı amaçlamasıdır.
Gelin daha detaylı bakalım. 👇👇👇
Uzamsal Web vs World Wide Web
Bildiğimiz şekliyle internet, bişeyleri bağlamak için yaratıldı - önce bilgisayarlar, sonra web sayfaları ve şimdi, onu 3B alanları birbirine bağlamak ve bunlar içinde Metaverse ve Digital Twins gibi deneyimler sağlamak için kullanmaya çalışıyoruz.
Başlangıçta, bant genişliği ve çip hızları o kadar yavaştı ki, ağa bağlı bilgisayarlar arasındaki en büyük yetenek e-postaydı ve bu ne harika bir şeydi!
1995’e gelindiğinde, çipler ve ağ hızları daha yüksekti, bu da biçimlendirilmiş metin ve süper düşük çözünürlüklü görüntülerden oluşan tam sayfalar olasılığını mümkün kılıyordu ve işte! Web sayfası doğdu!
İnternet başladığında, bilgi paylaşmak için birbirine bağlı bir sistemdeki “düğümleri” birbirine bağlamayı amaçlıyordu. Bu düğümler, bir IP adresine (İnternet Protokol Adresi) sahip sunucular olarak başladı.
Ardından, bulunduğunuz yere bir IP adresi sağlamak için internet servis sağlayıcıları, modemler ve yönlendiriciler geldi ve birden fazla cihazın aynı IP üzerinden internete bağlanmasına izin verdi. Bugün 40 Milyardan fazla bilgisayar internete bağlı!
İnternetin temel konsepti basitti. Ağdaki her bilgisayara bir adres ve ticari olmayan bir standart protokol (TCP/IP) sağlayarak birbirleriyle serbestçe iletişim kurmalarını sağlayın.
Bu, insanlar, şirketler, hükümetler ve okullar arasında çapraz iletişim kanalları açarak dünyanın herhangi bir yerindeki herkesin bir bilgisayardan diğerine dosya göndermesine izin verdi.
Ah, e-postanın görkemli günleri.
Tim Berners-Lee, World Wide Web’i yarattığında bu konsepti bir adım öteye taşıdı ve bilgisayarlar için bir IP adresi fikrini URL’ler biçimindeki web sayfalarının kimliklerine çevirdi ve genişletti. Ayrıca ücretsiz, ticari olmayan bir standart protokol oluşturdu – HTTP (Köprü Metni Aktarım Protokolü) ve artık herhangi bir bilgisayar dünyanın herhangi bir yerinden web sayfalarının tamamına erişebilir.
Dijital teknoloji, artık hepsi tek bir IP adresi (eviniz veya ofisiniz) üzerinden bağlanan bilgisayarlar, cep telefonları, iPad’ler, akıllı TV’ler, oyun konsolları, akıllı saatler, akıllı cihazlar vb. gibi birden fazla cihaza sahip olduğumuz bir alana dönüştü.
Önümüzdeki 10 yılda, trilyonlarca yeni IoT (nesnelerin interneti) sensörü çevrimiçi hale gelecek. Her şey bağlanmaya ve verileri paylaşmaya çalışacak.
World Wide Web ile ilgili en büyük zorluk, bilgi sayfalarını, yani web sayfalarını paylaşmak için oluşturulmuş olmasıdır.
Zaman içinde bant genişliği ve çip hızlarındaki artışla, bu sayfalarda medyayı, hatta gerçek zamanlı video ve sesli iletişim akışını bile paylaşma yeteneğini bu teknolojinin dışına çıkardık.
Ancak gerçek şu ki, günümüzün internet teknolojisi son derece sınırlı ve fiziksel ve dijital deneyimleri birleştirme olasılıkları içinde boğulmuş durumda.
Geçen yıl içinde çevrimiçi olan bazı Metaverse alanlarını düşünün. Genel halkın çoğunun kafası, sanki zamanda geriye gitmişiz gibi (Decentraland’ı düşünün) zayıf grafikler gibi görünen şey tarafından karıştırılıyor.
Teknik olmayan kullanıcı, merkezi olmayan uygulamaların (dApp’ler) birlikte çalışan birçok sistem üzerinde birden çok işlemi gerçekleştirmek için daha fazla kaynak gerektirdiğini anlamaz.
World Wide Web, Web 2.0, grafiklerden veya hızdan ödün vermeden bu talebi iyi bir şekilde karşılayamaz.
Verileri anlamlandırmak için gerekli olan bazı kritik veri noktalarını da kaçırıyoruz ve kendi verilerimize en baştan sahip olabilmek ve koruyabilmek yerine, verilerimizi kullanım yoluyla verme durumuna saplanıp kalıyoruz.
Son 25 yılda, talepteki bu artış ve yeni merkezi olmayan teknolojilerle birlikte çip hızları ve ağ hızları önemli ölçüde arttı. Bu Web 3.0 teknolojileri, boşlukları ve bunların içindeki tüm nesneleri bağlayabilen yeni bir protokol gerektirir. Tamamen birlikte çalışabilir bir Web 3.0 deneyimi için, Metaverse ve Digital Twins‘in ağa bağlanması, dizinlenmesi, keşfedilebilir olması ve herhangi bir kişi veya herhangi bir şey tarafından, herhangi bir yerde, herhangi bir zamanda erişilebilir olması gerekir. Akıllı Şehirler, alanların, nesnelerin ve durumların hem fiziksel hem de dijital temsillerine aynı anda erişme ve bu durumlar arasında geçiş yapmayı gerektirecektir.
Uzamsal Web, gerçek dünya alanlarının her Metaverse ve her Dijital İkizine bir Dijital Kimlik (DID) sağlayarak Web 2.0 internet modelini genişleterek bunu çözer.
Uzamsal Web için yeni açık, ticari olmayan protokole HSTP (Hiperuzay İşlem Protokolü) adı verilir.
Bu, Web 3.0 için eksik olan yapıştırıcıdır. Bu yeni protokol, tüm alanlar ve nesneler için birlikte çalışabilirliği sağlar. Artık sadece bilgisayarlar aracılığıyla bilgi bağlantısı kurmuyoruz. Hem gerçek hem de sanal her insanı, yeri veya şeyi birbirine bağlıyoruz.
Bildiğimiz şekliyle internet ile Mekansal Web arasındaki temel fark şudur: WWW alanları Durumsuzdur.
Web 2.0 interneti üzerindeki etkileşimler aracılığıyla üretilen ve paylaşılan veriler, web üzerindeki bu etkileşimler içinde yakalanmaz. Veriler sunucular arasında dolaşırken yol boyunca karar veren ve eylemleri kaydeden web kanalları yoktur.
Kullanıcı bilgileri, kullanıcı davranışı, veri alışverişi, veri istekleri, izinler vb. gibi veri etkileşimleri ve değişiklikleri uç nokta sunucularında belgelenir. Dolayısıyla, kullanıcı olarak bu verilere ne olacağı konusunda hiçbir kontrolünüz yoktur. Kullanımınızın bir yan ürünüdür.
Bilgi alışverişinin uç noktalarına, yani tarayıcılara ve sunuculara sahip olan ve bunları yöneten şirketler, bu birikmiş verilerin sahibidir ve bunlarla ne yapacaklarına karar verirler.
Şimdiye kadar Google Chrome, Apple Safari, Facebook vb.
Öte yandan, Uzamsal Web Durum Bilgilidir. HSTP (Hiperuzay İşlem Protokolü) aracılığıyla, veriler 3B konumlar tarafından ve bunlar arasında üretilir, uzaydaki nesneler HSML (Hiperuzay Modelleme Dili) kullanılarak çok standart bir şekilde modellenir.
Bu varlıklar arasında meydana gelen çeşitli durumlar ve koşullar içinde ve arasında üretilen veriler, verileri oluşturan kullanıcı tarafından yakalanır, sahiplenir ve kontrol edilir. Bu, veri egemenliğinizi sağlar.
Verilerinizin sahibi sizsiniz. Kimin ve neyin erişebileceğine, ne zaman ve ne kadar süreyle erişebileceğine siz karar verirsiniz.
Bu Tek Başına Çok Güçlü
World Wide Web, sayfalardan ve bilgilerden oluşan bir kitaplıktır.
Uzamsal Web, zaman içinde çeşitli gerçeklik veya koşullarda konumların, etkinliklerin ve kimliklerin bağlam kontrol faktörleri altında nesneleri (insanlar, yerler, şeyler) yöneten bir alan kitaplığıdır.
WWW Etki Alanları, bilgi verilerinin kitaplıklarıdır. Mekansal Etki Alanları, kimlerin veya neyin içeriğe erişebileceği, değiştirebileceği, yayınlayabileceği, işlem yapabileceği veya içerikle etkileşim kurabileceğine ilişkin yetkili erişimi yöneten, güvenli bir şekilde yönetilen dijital haklara sahip alan kitaplıklarıdır.
Bu alan ağı, fiziksel alanları, dijital ikiz alanları veya tamamen sanal alanları içerir. Tüm alanlar arasında harekete izin verir ve her alan içindeki tüm koşulları aynı anda dikkate alabilir.
HSTP‘yi kullanarak birden fazla boyut üzerinde – 4B, zaman içinde, aşırı sıcaklık, hareket, basınç, ışık – hesaplamalı bir şekilde tanımlanabilen herhangi bir fiziksel gerçeklik üzerinde sorgu yapabilirsiniz .
Uzamsal’daki “uzay” yalnızca koordinatları hesaba katmakla kalmaz, aynı zamanda zamanın geçmesi, mülkiyet değişikliği ve hatta mutluluk veya memnuniyet ölçümleri gibi duygusal durumlardaki değişiklikler gibi durumları da hesaba katar – herhangi bir boyuttaki herhangi bir koşulun herhangi bir kombinasyonu olabilir.
Zaman içinde gerçek ve sanal, fiziksel ve dijital her şeyin kim, ne, ne zaman, nerede, nasıl ve neden ile ilgili olarak akla gelebilecek ve ölçülebilir her şeyde ağ etkilerini mümkün kılan Uzamsal Web üzerimizde.
Bu içerik “The Spatial Web Foundation” içeriklerinin dilimize kazandırılması yolu ile yayınlanmıştır.
