- Kitle Fonlaması Nedir?
- Kitle Fonlaması Nasıl Çalışır?
- Kitle Fonlaması Türleri
- Popüler Kitle Fonlaması Web Siteleri
- Kitle Fonlamasının Artıları ve Eksileri
- Kitle Fonlaması Örnekleri
- Kitle fonlaması hakkında SSS
Kitle Fonlaması Nedir?
Kitle fonlaması, yeni bir iş girişimini finanse etmek için çok sayıda kişiden küçük miktarlarda sermayenin kullanılmasıdır. Kitle fonlaması, yatırımcıları ve girişimcileri bir araya getirmek için sosyal medya ve kitle fonlaması web siteleri aracılığıyla geniş insan ağlarının kolay erişilebilirliğini kullanır ve yatırımcı havuzunu geleneksel sahipler, akrabalar ve risk sermayedarları çemberinin ötesine genişleterek girişimciliği artırma potansiyeline sahiptir .
ÖNEMLİ ÇIKARIMLAR
Yeni bir işletmeyi kimlerin finanse etmesine ve ne kadar katkıda bulunmalarına izin verildiğine ilişkin kısıtlamalar geçerlidir.
Kitle fonlaması, yatırımcıların yüzlerce proje arasından seçim yapmalarına ve 50TL’ye kadar yatırım yapmalarına olanak tanır.
Kitle fonlaması siteleri, toplanan fonların bir yüzdesinden gelir elde eder.
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Türkiye’deki hisse bazlı kitle fonlaması girişimlerini düzenler.
İlginizi ÇekebilirFonbulucu, Kickstarter, Indiegogo ve GoFundMe en popüler kitle fonlaması platformları arasındadır.
Kitle Fonlaması Nasıl Çalışır?
Çoğu ülkede, yeni bir işletmeyi kimlerin finanse edebileceği ve ne kadar katkıda bulunmalarına izin verildiği konusunda şartlar vardır. Hedge fon yatırımına ilişkin kısıtlamalara benzer şekilde , bu düzenlemelerin de bilgisiz veya varlıklı olmayan yatırımcıları tasarruflarını çok fazla riske atmaktan koruması gerekiyor. Pek çok yeni işletme başarısız olduğundan, yatırımcıları kaybetme riskiyle karşı karşıyadır.
Kitle fonlaması, girişimcilerin yatırım yapacak parası olan herkesten yüz binlerce veya milyonlarca lira toplama fırsatı yarattı. Kitle fonlaması, bekleyen yatırımcıların önüne koyma fikri olan herkese bir forum sağlar.
Finansman almak için en eğlenceli projelerden biri, yeni bir patates salatası tarifi oluşturmak isteyen bir kişiden geldi. Bağış toplama hedefi 10 dolardı, ancak 6.911 destekçiden 55.000 dolardan fazla para topladı. Yatırımcılar yüzlerce proje arasından seçim yapabilir ve 50 ₺’ye kadar yatırım yapabilir. Kitle fonlaması siteleri, toplanan fonların bir yüzdesinden gelir elde eder.
Kitle Fonlaması Türleri
Terimin en geleneksel iki kullanımı, dünyaya bir ürün veya hizmet getirmek isteyen yeni kurulan şirketler ve bir tür acil durum yaşayan bireyler tarafından yapılan kitle fonlaması türünü yansıtır. Doğal bir afetten, yüksek tıbbi masraflardan veya bir ev yangını gibi başka bir trajik olaydan etkilenen birçok kişi, kitle fonlaması platformları sayesinde başka türlü erişemeyecekleri miktarda mali yardım aldı.
Ancak son yıllarda, Patreon ve Substack gibi bazı kitle fonlaması platformları , yaratıcı insanlara (sanatçılar, yazarlar, müzisyenler veya podcast yayıncıları) sabit bir gelir kaynağı alarak yaratıcı çalışmalarını sürdürmeleri için bir yol sunmak için kitle fonlamasının kapsamını genişletti.
Popüler Kitle Fonlaması Web Siteleri
Fon Bulucu, fongogo, Kickstarter , Indiegogo ve GoFundMe gibi kitle fonlaması internet siteleri , bir sonraki büyük şeyi yaratmayı veya desteklemeyi umut eden yüz binlerce insanı kendine çekiyor.
Fon Bulucu
FonBulucu platformları, Anadolu’nun kadim geleneği imeceyi online platformlarda yeniden canlandırarak, Türkiye’de girişimcilik ve yatırımcılık ekosistemini geliştirmek ve sermayeyi tabana yaymak amacıyla 2016 yılında kurulmuştur. İlk olarak Ödül ve Bağış Temelli kitle fonlama modeliyle fikir, proje ve buluş sahiplerini, girişimlere finansal destek sağlayanlarla bir araya getirerek kısa sürede 25 bin kayıtlı üyeye ulaştı. Fon Bulucu kurulduğu günden bugüne kadar 212 Milyon TL’yi aşan fonlama talebi alarak girişimci ve yatırımcılara 360 derece fayda sağlayan yenilikçi bir finansman ve yatırımcılık sistemi oluşturduğunu internet sitesinde bildiriyor.
FonGoGo
Fongogo, her türlü projenin hayata geçmesi için ihtiyaç duyulan sermayenin kitlelerin desteğiyle bir araya getirilmesine aracı olan bir platformdur. Proje sahipleri, desteklerin karşılığında projeleri ile ilgili alt-ürün ve servisleri destekçilerine sunarlar. Proje sahiplerinin proje sayfalarını yaratıp ödeme sistemlerini kullanabilecekleri ve kampanyalarını yürütebilecekleri düzeneği Fongogo sağladığını internet sitesinde bildiriyor.
GoFundMe
2021 itibariyle GoFundMe en büyük kitle fonlaması platformudur. GoFundMe 2010’da kurulduğundan beri, site 150 milyondan fazla bağışla 10 milyar doları aştı. GoFundMe böyle bir evde çıkan yangında, doğal afet veya beklenmedik acil gideri olarak tıbbi bir gider ya da felaketten kurtarmak isteyen bireyler için en popüler sitesidir. Start-up şirketleri Kickstarter’ı kullanma eğilimindedir.
Kickstarter
Kickstarter başka bir popüler seçimdir. 2021 itibariyle, 2009’da kurulduğundan bu yana Kickstarter, tüm Kickstarter projelerinde 5,7 milyar dolardan fazla taahhütle yaklaşık 200.000 projeye başarıyla fon sağladı. Kickstarter, sermaye artırmayı ve daha geniş bir kitleye ulaşmayı uman, hevesli işletmeler için en popüler kitle fonlaması sitesidir. Aslında, GoFundMe’den farklı olarak Kickstarter, yalnızca başkalarıyla paylaşılabilecek projeler oluşturmak için kullanılabilir.
Ek olarak, Kickstarter bir hayır kurumuna veya amaca bağışta bulunmak için para toplamak için kullanılamaz, projeler öz sermaye, gelir paylaşımı veya yatırım fırsatları gibi teşvikler sunamaz ve herhangi bir proje sitenin “herhangi bir ürün iddiası” gibi yasaklanmış öğeler listesini içeremez.
Indiegogo
Indiegogo, başlangıçta yalnızca bağımsız filmler için para toplamaya odaklanan bir kitle fonlaması sitesi olarak başladı, ancak 2007’de piyasaya sürüldükten bir yıl sonra herhangi bir kategoriden proje kabul etmeye başladı.
Indiegogo, destekçilere sabit mi yoksa esnek modeller mi istedikleri konusunda kontrol sağladığı için Kickstarter‘dan daha az katı ve daha esnek bir platform olarak görülüyor – bu muhtemelen iki kitle fonlaması platformu arasındaki en önemli farktır. Kickstarter, fonları yalnızca kampanya fon hedefine ulaştıktan sonra serbest bırakırken, Indiegogo, kampanyacının orantılı fon almasına veya hedeflerine ulaşana kadar beklemesine izin verir .
Bir kampanya yürütücüsü olarak, esnek fonlama (yani, fonlar geldikçe almak) ile gitmek daha kolay ve daha az riskli olabilir; bununla birlikte, toplanan miktar ne olursa olsun, kampanyacılar yine de verilen sözleri yerine getirmelidir. Bir destekçi için sabit fonlama, çok daha az riskle ilişkili olduğu için daha çekicidir.
Kitle fonlaması platform ücretleri %5 ile %12 arasında değişmektedir. Bir kitle fonlaması platformu seçmeden önce cezai ücret yapılarına dikkat edin.
Kitle Fonlamasının Avantajları ve Dezavantajları
Yeni kurulan bir şirket veya birey için kitle fonlamasının en belirgin avantajı, daha geniş ve daha çeşitli bir yatırımcı/destekçi grubuna erişim sağlama yeteneğidir. Sosyal medyanın her yerde bulunmasıyla birlikte kitle fonlaması platformları, işletmelerin ve bireylerin hem kitlelerini büyütmeleri hem de ihtiyaç duydukları finansmanı almaları için inanılmaz bir yoldur.
Ayrıca, birçok kitle fonlaması projesi ödüle dayalıdır; yatırımcılar yeni bir ürünün lansmanına katılabilirler veya yatırımları için bir hediye alabilirler. Örneğin, pastırma yağından yapılan yeni bir sabun üreticisi, yatırımcılarının her birine ücretsiz bir kalıp gönderebilir. Video oyunları, genellikle oyunun ön kopyalarını ödül olarak alan oyuncular için popüler bir kitle fonlaması yatırımıdır.
Sermaye temelli kitle fonlamasının popülaritesi artıyor çünkü başlangıç şirketlerinin kontrolü risk sermayesi yatırımcılarına bırakmadan para toplamasına izin veriyor. Bazı durumlarda, yatırımcılara girişimde bir öz sermaye pozisyonu kazanma fırsatı da sunar. Türkiye de Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Amerika Birleşik Devletleri’nde, Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC), öz sermayeye dayalı kitle fonlamasını düzenler.
Kitle fonlamasının potansiyel dezavantajları arasında, kitle fonlamasına “başvurulma” nedeniyle size veya şirketinizin itibarına gelebilecek olası zararlar, kitle fonlaması sitesiyle ilişkili ücretler ve en azından bazı platformlarda, fonlama hedefinize ulaşamazsanız, taahhüt edilen yatırımcılarınıza iade edilecek ve hiçbir şey alamazsınız.
Kitle Fonlaması Örnekleri
Kickstarter‘da kitle fonlaması yapılan birçok ürün ve işletme, çok başarılı ve kazançlı çabalar haline geldi. Örneğin, sanal gerçeklik donanım ve yazılım ürünlerinde uzmanlaşmış bir Amerikan şirketi olan Oculus VR, site aracılığıyla finanse edildi. 2012 yılında, kurucu Palmer Luckey, video oyunları için tasarlanmış sanal gerçeklik başlıklarını geliştiricilerin kullanımına sunmak için para toplamak amacıyla bir Kickstarter kampanyası başlattı. Kampanya, 250.000 $ ‘lık orijinal hedefin on katı olan 2,4 milyon $’ lık kitle fonlaması sağladı. 4 Mart 2014’te Facebook, Inc. ( FB ), Oculus VR’yi 2,3 milyar dolar nakit ve hisse senedi karşılığında satın aldı.
Kickstarter kampanyaları sayesinde başarıya ulaşan bir başka şirket örneği, küçük 3D yazıcılar üreten iki arkadaşın kurduğu M3D şirketidir . David Jones ve Michael Armani, 2014 yılında kitle fonlaması sitesinde Micro 3D yazıcıları için 3.4 milyon dolar topladılar. Çeşitli dayanıklı 3D mürekkeplerle birlikte gelen küçük 3D yazıcı, şimdi Staples, Amazon.com, Inc.’de ( AMZN) mevcuttur.
Nisan 2019’da, bir grup önde gelen seslendirme sanatçısının yer aldığı, haftalık canlı yayınlanan bir masa üstü rol yapma oyunu olan Critical Role, en son özel animasyonu “The Legend of Vox Machina” için sadece 24 saatte 4,7 milyon dolar topladı. Başka hiçbir 2019 Kickstarter kampanyası, 30 ila 60 günlük yükseltme döneminin tamamında bu miktarı artırmadı.
Türkiye’de popüler kitle fonlama platformu fonbulucu ‘da “avuç içinizdeki alışveriş mottosuyla” yola çıkan Shopalm 800 Yatırımcı ‘dan 1.6Milyon TL ‘lik yatırımı yaklaşık 4 saat gibi kısa sürede almış ve ülkemizde Kitle Fonlama Uygulamalarının başarılı örnekleri arasına girmiştir.
Kitle Fonlaması Hakkında SSS
Kitle Fonlaması Nedir ve Nasıl Çalışır?
Kitle fonlaması, yeni bir iş girişimini finanse etmek için çok sayıda kişiden küçük miktarlarda sermayenin kullanılmasıdır. Kitle fonlamasının türüne bağlı olarak, yatırımcılar ya fedakarca para bağışlar ya da parayı toplayan şirkette hisse senedi gibi ödüller alırlar.
Kitle Fonlaması Geri Ödüyor musunuz?
Bağış bazında çalışan kitle fonlaması için şirketin yatırımcılara geri ödeme yapmasına gerek yoktur. Bununla birlikte, birçok şirket, ürünün ön kopyası gibi erken destekçiler için teşvikler sunmaktadır.
Avustralya’da Kitle Fonlaması Yasal mı?
Evet. 2017’de Avustralya hükümeti, kitle kaynaklı finansman için yasal bir çerçeve sağlamak üzere 2001 Şirketler Yasasını değiştirmiştir.
Nijerya’da Kitle Fonlaması Yasal mı?
Nijerya’da en az iki yıllık faaliyet geçmişine sahip bir şirket olarak kurulan tüm Mikro Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler (MSME’ler), hisse senedi, tahvil veya benzeri başka bir yatırım aracının ihracı karşılığında bir Kitle Fonlaması Portalı aracılığıyla fon toplamaya uygundur. Komisyonun zaman zaman belirleyebileceği şekilde. Ancak, varlıkları 500.000.000 N (beş yüz milyon Naira) üzerinde olan şirketler, Nijerya’da kayıtlı bir Kitle Fonlaması Portalı aracılığıyla fon toplayamaz.
Türkiye’de Kitle Fonlaması Yasal mı?
Sermaye Piyasası Kurulu‘nun 3 Ekim 2019 tarihli “Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği-III-35/A.1 ( Tebliğ)” ile paya dayalı kitle fonlaması, kitle fonlama platformlarının Kurul listesine alınmaları ve faaliyetleri, paya dayalı kitle fonlaması yoluyla halktan para toplanması ve toplanan fonların ilan edilen amacına uygun olarak kullanıldığının kontrolü ve denetimine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Tebliğ’in 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında, kitle fonlama platformları aracılığıyla toplanan fonun, girişim şirketine aktarılana veya yatırımcılara iade edilene kadar “emanet yetkilisi” nezdinde bloke edilecek olması hüküm altına alınmış olup, Takasbank da “emanet yetkilisi ” olarak nitelendirilen kurumlar arasında sayılmıştır.
