İş Kazalarının Nedenleri
İş kazaları tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de en önemli ölüm nedenleri arasında yer almaktadır. Bu kazaların ölüm, yaralanma ya da hastalık, üretim kaybı, makine ve ekipmana verdiği zarar gibi sosyal ve ekonomik olmak üzere ülkelere yansıyan pek çok maliyeti bulunmaktadır (Yoon, ve diğerleri, 2013) (Reese & Edison, 2006). Bu maliyetlerin önlenmesi, kazalara neden olan faktörlerin azaltılması ya da tamamen ortadan kaldırılması ile mümkün olmaktadır (Jabbari & Ghorbani, 2016).
İş kazalarında nedenlerini etkili bir şekilde ortaya konulabilmesi de birtakım metodolojik yaklaşımları gerektirir. Bu yaklaşımlardan elde edilen bulgular iş kazalarının önlenmesinde en doğru uygulamaların tercih edilmesine olanak sağlayacaktır (Salguero-Caparros, SuarezCebador, & Rubio-Romero, 2015).
Ulusal ve uluslararası yapılan pek çok çalışma ile iş kazalarının nedenleri araştırılmıştır. Uluslararası bazda kaza nedenleri teorilerinin öncüsü kabul edilen Heinrich (1959), teoride kazalara insan ve makine ilişkisi ile ortaya çıkan güvensiz hareket ve davranışların neden olduğunu ortaya koymuştur. Araştırmada kazaların %88’inin güvensiz davranış; % 10’unun güvensiz ortam; %2’sinin de önlenemez durumlardan kaynaklandığı ortaya koyulmuştur (Montgomery, O’Reilly, Philip, & Hagan, 2001) (Hosseinian & Jabbarani Torghabeh, 2012). Amerika’da National Safety Council Committee’nin yapmış olduğu bir diğer araştırmada, iş kazalarının % 18’inin makine kaynaklı % 19’unun insan kaynaklı % 63’ünün bu iki kaynağın bileşkesinin etkisiyle meydana geldiğini tespit etmiştir (Camkurt, 2007). Haksözün 1985’de Makine Kimya Endüstrisinde yapmış olduğu bir araştırmada kazaların %95’ninin güvensiz davranış ve kişisel koruyucu donanımın kullanılmamasından; %5’nin ise teknik nedenlerden kaynaklandığı tespit edilmiştir (Spor, 1990) (Camkurt, 2007).
Ulusal ve uluslararası alanda yapılan pek çok araştırma, iş kazalarının en çok insan kaynaklı olarak meydana geldiğini ortaya koymuştur.
İşyerindeki fiziki ortamda alınacak tedbirlerin yanı sıra, bu tedbirlerin çalışanlar tarafından nasıl algılandığı sorusu, iş kazalarının en temel sorununu ortaya koyacaktır. Bu durumda ortaya çıkan “Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Algısı”, alınan tüm tedbirlerin en etkili bir biçimde uygulanmasında da kilit noktayı teşkil etmektedir. Çalışanların kuralları nasıl algıladığı nasıl benimsediği önemlidir. Çalışanların algılama düzeyi geliştikçe iş sağlığı ve güvenliği bilinci gelişecek ve bunun sonucunda iş kazaları ve meslek hastalıkları azalacaktır.
Kaynak : TÜRKIYE’DE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLIĞI ALGISI ARAŞTIRMA RAPORU, (978-975-455-276-8), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi’nin (ÇASGEM), Kurumsal Kapasitesinin Güçlendirilmesi İçin Teknik Destek Projesi
