Her dakika, 181 kg hidrojen ve neredeyse üç kg helyum Dünya’nın atmosferinden uzay boşluğuna kaçıyor. Gök fizikçisi Anjali Tripathi atmosferik kaçış görüngüsünü çalışıyor ve bu büyüleyici ve anlaşılır konuşmada, bu sürecin bir gün (birkaç milyar yıl sonra) mavi gezegenimizi nasıl kırmızıya dönüştürebileceğini irdeliyor.
Anjali Tripathi’nin Neden Dünya bir gün Mars gibi olabilir başlıklı konuşmasından notlara bakalım;
Gece gökyüzünde yıldızlara baktığınızda görebildiğiniz inanılmazdır. Güzeldir. Ancak daha da inanılmaz olan göremediğiniz şeylerdir çünkü artık biliyoruz ki her yıldızın ya da neredeyse her yıldızın çevresinde bir ya da birkaç gezegen bulunuyor.
…
Benim incelediğim şey de bu süreç ve buna atmosferik kaçış deniyor. Atmosferik kaçış sadece Dünya gezegenine özgü değil. Bana sorarsanız gezegen olmanın bir parçası bu çünkü sadece Dünya değil evrendeki bütün gezegenler atmosferik kaçış yaşayabilir. Bunun gerçekleşme şekli de gezegenler hakkında çok şey söylüyor. Çünkü güneş sistemini düşündüğünüzde bu resmi düşünebilirsiniz. Ve sekiz ya da dokuz gezegen olduğunu söyleyebilirsiniz
…
New Horizons izniyle, Pluto’yu ekliyoruz. Buradaki şey şu ki bu konuşma ve atmosferik kaçışı açıklamak için Pluto benim aklımda bir gezegen, yıldızların çevresinde göremediğimiz gezegenlerin de gezegen olması gibi. Gezegenlerin temel niteliği onların yer çekimi tarafından bir arada tutulan kitleler olduğudur. Yani bu çekici kuvvet tarafından bir arada tutulan bir çok metaldir. Bu kitleler oldukça büyük ve yüksek çekime sahipler. Yuvarlak olmaları bu yüzden. Bütün bunlara baktığınızda Pluto da dahil hepsi yuvarlak.
…
Mars resimlerine bakıp muhtemelen atmosferik kaçışın yaşandığını söylemek mümkün ancak NASA’nın halihazırda Mars’ta çalışan MAVEN adlı bir sondası var ve bunun asıl görevi atmosferik kaçışı incelemek. Mars Atmosfer ve Uçucu Evrim uzay aracı (MAUEM). Gönderdiği sonuçlar şimdiden Dünya’da gördüğümüze benzer resimler ortaya koydu. Mars’ın atmosferini kaybettiğini çoktandır biliyorduk yine de çok çarpıcı görüntüler var. Örnek olarak, burada, kırmızı halkada Mars’ın boyutunu görebilirsiniz ve mavi halkada gezegenden kaçan hidrojeni görebilirsiniz. Gezegenin boyutundan 10 kat daha geniş alana ulaşıyor gezegenle bağlantısını koparacak kadar uzağa. Uzay boşluğuna kaçıyor. Bazı fikirleri doğrulamada yardımcı oluyor Mars’ın kırmızı olmasının sebebi: hidrojen kaybı. Ancak kaybolan tek gaz hidrojen değil. Dünya’daki helyumdan ve biraz oksijen ve nitrojenden bahsettim ve MAVEN ile Mars’ta kaybolan oksijen miktarına bakabiliriz. Oksijen daha ağır olmasından dolayı hidrojen kadar hızlı çıkamadığını yine de gezegenden kaçtığını görebilirsiniz. Kırmızı halkaya sınırlı olmadığını görüyorsunuz.
…
Bütün bunlara kulağa çok genel geliyor ve güneş sistemimiz hakkında düşünebiliriz ancak bunun Dünya ile ilgisi nedir? Yakın gelecekte Güneş daha parlak hale gelecek. Bu olurken Güneş’ten aldığımız sıcaklık çok yoğun bir hale gelecek. Sıcak Jüpiter’den gazın uçmasını gördüğünüz gibi gaz Dünya’dan dışarı çıkacak. Yani bekleyebileceğimiz ya da hazırlanabileceğimiz şey yakın gelecekte Dünya’nın Mars’a daha çok benzeyecek olması. Ayrışan sudan çıkan hidrojenimiz uzay boşluğuna daha hızlı kaçacak, biz de bu kuru ve kırmızımsı gezegenle baş başa kalacağız.
Korkmayın, daha birkaç milyar yıl daha var yani hazırlanmaya vaktimiz çok.
Ancak neler olduğunun farkında olmanızı istiyorum sadece gelecekte değil, atmosferik kaçış biz konuşurken dahi oluyor. Uzayda ve çok uzaktaki gezegenlerde olduğunu duyduğunuz çokça muhteşem bilimsel olay var ve biz bu Dünyaları öğrenmek için bu gezegenleri inceliyoruz. Ancak Mars ya da sıcak Jüpiter benzeri dış gezegenler hakkında öğrendikçe atmosferik kaçış gibi bize gezegenimiz Dünya hakkında daha çok bilgi veren şeyler buluyoruz.
Uzayın çok uzakta olduğunu bir daha düşündüğünüzde bunu hatırlayın.
